به سوی فردا

بهره وری نیروی کار در ادارات دولتی، مفهومی در حد حرف تا عمل

در اکثر مواقع در رسانه ها و میزگردهای کارشناسی، عنوان می شود که بهره وری در سازمان ها و نهاد های دولتی پایین است و راهکارهایی نیز جهت برون رفت از آن ارائه می گردد. ولی باز هم شاهد وضعیت نامناسب شاخص بهره وری بویژه بهره وری نیروی کار در سطح کشور هستیم. باید بپذیریم که بهره وری نیروی کار چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی پایین بوده و با توجه به وضعیت موجود نمی توان به رشد بهره وری در آینده دور نیز امیدوار بود.

رشد بهره وری به عوامل متعددی بستگی دارد که از جمله آنها میتوان به: ارتقاء آموزش های مهارتی و کلاسیک، اصلاح سیستم دستمزد، ایجاد فرصت یکسان برای همه، ارتقاء امنیت شغلی، کاهش نرخ تورم، ساماندهی مسکن نیروی کار، ارتقاء حمایتهای پزشکی و غیره اشاره کرد. این نوشتار کوتاه بر آن نیست که به عوامل مهم و موثر مورد اشاره در بهره وری بصورت دانشگاهی نگاه کند. بلکه سعی شده عدم رشد بهره وری نیروی کار در سازمان و نهادهای دولتی را از منظر نحوه اعمال مدیریت بالا ترین مقام اجرایی و مسایل حاشیه ای که در این شیوه مدیریت بوجود می آید، مورد بحث قراردهد. تا شاید برنامه ریزان بویژه معاونت نیروی انسانی ریاست جمهوری در این باب تامل نمایند.

1-    یکی از پدیده هایی که باعث رشد نیافتن شاخص بهره وری نیروی کار در یک محیط اداری می گردد انتخاب مدیران ارشد آن مجموعه است.  همانطور که میدانیم امروزه انتخاب مدیران کل در دستگاه های اجرایی بر اساس رابطه است نه ضابطه و این وضعیت باعث ایجاد این تفکر در ذهن ها می گردد که عامل ارتقاء به درجات بالای اداری، کارایی و اثر بخش بودن در سیستم نیست. بلکه داشتن مهره تاثیر گذار در رده های بالای اداری یا وصل بودن به جریانهای سیاسی می باشد. بنابراین آیا در این شرایط، بهره وری معنا پیدا می کند؟

2-    یکی از آفتهای امروزه در محیط های  اداری، دو شغله بودن برخی از کارمندان می باشد. بطوریکه اداره یا محل کار محیطی برای بازاریابی برای شغل دوم آنها می باشد، در این حالت انگیزه کار کردن در وظایف محوله اداری برای کارمند مزبور به دلیل سود بالای کار دوم و هم برای همکاران وی که شاهد این وضعیت هستند، مطلوبیت نخواهد داشت. لذا در شرایط عدم مطلوبیت شغل اداری، بهره وری خود را نشان نخواهد داد.

3-    تقسیم کار حلقه گمشده ای  در محیط های اداری می باشد. یک فرد وظیفه چند نفر را انجام میدهد و در مقابل افرادی هستند که اصلاً کاری انجام نمی دهند. این حالت بدترین آفت بهره وری در سازمان تلقی می گردد. چرا که عده ای حقوق می گیرند ولی کاری انجام نمی دهند و وعده ای چندین کار انجام می دهند و حتی مورد سرزنش قرار می گیرند تا حقوق بگیرند.

4-    عدم اعتماد به بانوان فعال در برخی از سازمان ها و واحد های اداری، باعث شده که این افراد نتوانند در پیشبرد اهداف سازمان نقش مؤثری را ایفا کنند. و عملاً به حال خود رها می شوند. این شرایط هم برای خود نیرو و هم برای همکاران آنها تأثیر منفی داشته و انگیزه فعالیت را در ذهن آنها از بین می برد که در رشد بهره وری و اثر بخشی آنها قطعاً تاثیر منفی خواهد داشت.

5-    عدم وجود یک سیستم شفاف در پرداخت حقوق کارمندان باعث شده است تا دو نفر که در دو محل اداری متفاوت با شرایط یکسان از لحاظ مدرک تحصیلی و سنوات خدمت مشغول فعالیت برای دولت جمهوری اسلامی ایران هستند، دریافت های متفاوتی داشته باشند که این عین تبعیض و تبعیض، ضد بهره وری می باشد.

با توجه به موارد عنوان شده فوق میتوان نتیجه گرفت که مقامات کلان در حوزه امور اداری که از افزایش بهره وری ، کارایی و اثر بخشی در سازمان های دولتی سخن می گویند و بخشنامه و دستور العمل در این خصوص صادر می کنند، نمی دانند که خودشان عامل رشد نیافتن بهره وری هستند. چرا که عدم مدیریت صحیح آنها چنین شرایطی را در محیط های اداری بوجود آورده است. بنابراین باید خودشان در بهبود و اصلاح آنها گام بردارند آن هم با عمل نه با شعار .انشاالله آنها براساس ضابطه آمده باشند نه رابطه که در غیر اینصورت به اصلاح این امور نمی توان امیدوار بود.

بنام خداوند بخشنده مهربان

جناب وزیر ما نیز، نیازمند توجه ایم

با عرض سلام و ادب خدمت جناب دکتر علی ربیعی وزیر محترم تعاون، کار و رفاه اجتماعی جناب دکتر، چند صباحی بود میخواستم محضر جنابعالی نامه ای از باب درد دل به صورت صریح بنویسم. موضوع را با چند تن از همکاران خودم مطرح کردم. همگی خواستند بنده را به نوعی از نوشتن نامه به دلایل مختلفی از جمله؛ سیاسی شدن موضوع، احتمال برخورد اداری، مطرح شدن در محافل و رده های بالای اداری  و سایر مسائل حاشیه ای، منصرف کنند. ولی با توجه به شناخت نسبی که از ابعاد شخصیتی جنابعالی در این مدت کوتاه داشتم، نگاه و دیدگاه شما را فراتر از نگرانیهای بی مورد همکاران می دانستم و قطعاً نیز همینطور می باشد. پس از کش و قوسهای فراوان در درون خود نهایتاً با توکل به خداوند مهربان و آفریننده قلم و اندیشه روشن و سازنده ای که از جنابعالی سراغ داشته و دارم، تصمیم به نوشتن نامه ای به شرح ذیل خدمتتان گرفتم. باشد تا جسارت این بنده حقیر را ببخشید.

جناب وزیر، یکی از اقدامات مثبت و سازنده جنابعالی در ماهها و روزهای گذشته و حال، بازدید و سرکشی به مراکز نگهداری و توانبخشی بهزیستی، شیر خوارگاهها، و بیماران خاص می باشد که اقدامی انسانی، قابل تحسین و ارزشمند بوده و هست. امامان معصوم در احادیث و روایت های خود نیز فراوان بر این امر تأکید کرده اند. قطعاً بار روانی آن در تسکین درد و آمال بیماران و خانواده های آنها از هر دارویی تأثیر گذارتر می باشد. امید است این نیت مثبت، زمینه ساز ادامه برنامه های بازدید از دیگر مراکز موصوف نیز باشد تا دعای آن عزیزان، موجبات افزایش عزت نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و طول عمر شما برادر عزیز گردد. انشاالله 
ولی جناب دکتر،  ما کارمندان جنابعالی و خدمتگزاران نظام مقدس جمهوری اسلامی نیز انتظار داریم  در این شرایط رکود اقتصادی که به نوعی از حیث سطح درآمدی تمامی اقشار جامعه را تحت تأثیر دارد، مورد توجه، لطف و عنایت مستقیم جنابعالی قرار بگیریم.

همانطور که استحضار دارید، نگاه و اهمیت دادن به زیر مجموعه از هر نوع اضافه کاری، فوق العاده ویژه و 35 درصدهایی که بر سر زبان کارمندان افتاده و هنوز هم انتظار اجرای آن را دارند، اثر بخش تر و کارآمدتر می باشد. شاید عنوان گردد که امکان سر زدن به کلیه کارمندان سراسر کشور عملاً غیر ممکن و درخواستی آرمانی باشد. قبول داریم که حوزه وزارت متبوع هم از لحاظ وسعت و هم از لحاظ تنوع کاری گسترده و تخصصی شده، و امکان مانور بزرگ در این حد را دشوار می سازد. ولی به نظر بنده با توجه به وجود ویژگیهای یک کارآفرین اجتماعی در جنابعالی و همچنین قرار گرفتن در زمره اساتید برتر در حوزه کارآفرینی، نمی تواند مشکل لاینحلی برای شما باشد. حتی در صورت صلاحدید، موضوع مورد بحث میتواند در دستور کار اطاق های فکر ادارات استانی قرار بگیرد تا بر اساس ایده های خروجی از آنها مبحث مد نظر عملیاتی گردد.

چه بهتر که طلسم این فعل غیر ممکن از نظر برخی ها، برای اولین بار توسط جنابعالی شکسته شود و باب فتحی باشد برای دیگر وزراء. چه کنیم که ایرانی هستیم و مانند برخی از آنها حسود، حسود به نگاه گرم و مهربان شما.

چشم انتظار می نشینیم برای تحقق آن روز

اصغر مناف زاده

کارمند شما و خدمتگذار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران

در اداره کل تعاون و کار و رفاه اجتماعی استان اردبیل