به سوی فردا

نگاه تحلیلی به دلایل کاهش نرخ بیکاری استان

برابر گزارش وضیعت شاخص های نیرو ی کار مرکز آمار ایران،نرخ بیکاری استان مربوط به فصول بهار ،تابستان وپائیز سال 1393به ترتیب 9.1و11.6و12.1در صد می باشد .مقایسه بین نرخ بیکاری فصول مزبور با نرخ بیکاری سرشماری سال 1390(14.6درصد )بیانگر کاهش محسوس نرخ بیکاری در استان می باشد .به عبارت دیگر از سال 1390تا پائیز سال 1393، نرخ بیکاری 2.5درصد کاهش یافته است.در نگاه اول چنین استنباط میگردد بین این دو فرجه زمانی چون از تعداد بیکارن به دلیل شاغل شدن کاسته شده لذا نرخ بیکاری کاهش یافته است .

حال این سوال مطرح میگردد که آیا واقعا چنین اتفاقی در استان به وقوع پیوسته است یا نه واگر چنین است چرا این کاهش در بین اقشار مختلف جامعه ملموس نبوده وهر گاه از کاهش نرخ بیکاری در هر محفلی سخن به میان می آید ،.همه عکس العمل منفی نشان میدهند و عنوان می کنند که اگر چنین است پس به چه دلیل هنوز در خانواده 1 الی 3 نفر بیکار وجود دارد .

بنابراین به جهت تنویر افکار عمومی جامعه ،تحلیلی در این باب ارائه می گردد. تحلیلی که نشان خواهد داد که کاهش نرخ بیکاری همواره به معنی ایجاد شغل در جامعه نیست. چرا که دلایلی وجود دارد که بدون اینکه فرصت شغلی در یک منطقه ایجاد شود ،نرخ بیکاری کاهش می یابد . در ادامه به تعداد از این دلایل اشاره میگردد.

1-یکی از دلایل کاهش نرخ بیکاری بدون ایجاد فرصت شغلی ،به تعریف اصطلاح شاغل وبیکار مد نظر مرکز آمار ایران وخطای آمارگیری برمی گردد. به عنوان مثال فرض کنید آمار گیر به نمونه مراجعه واز او سوال می کند که آیا هفته مرجع (هفته قبل از آمار گیری )به عنوان بیکار در جسجوی شغل وآماده به کار بوده یا خیر؟ حال شخص عنوان می کند که به دلیل مشکلات خانوادگی در هفته مرجع فرصتی برای جستجو شغل نداشته است . لذا آمار گیر با توجه به تعریف بیکار ،فرد مورد نظررابه همین خاطر در فرمهای پرسشنامه جزء افراد بیکار لحاظ نمی کند. حال اگر فرد دیگری به مامور آمارگیرعنوان کند که در هفته مرجع به پدر ویا دوست خودر به مدت 1 یا 2ساعت به آنها کمک کرده ،آمار گیر اورا به عنوان شاغل ثبت می کند .

بنابراین همینطور که عنوان شد به به جهت دقیق واقعی نبودن تعاریف شافل وبیکار با واقیت های جامعه، فردی که بیکار بوده ولی به خاطر مشغله خانوادگی در هفته مرجع زمانی برای جستجوی شغل نداشته، بیکار لحاظ نمی شود .وفردی که 1 یا 2 ساعت در هفته مرجع به دوست وپدر خود کمک کرده ودستمزد نیز در یافت نکرده است شاغل محسوب میگردد. ولی او نیز عملا بیکار می باشد .

2-تعدادی از جویندگان کار به دلیل نیافتن شغل از بازار کار نامید واز ان خارج میشوند. این شرایط باعث می شود که از تعداد بیکار جامعه کاسته  وچون این کاهش در تعدا دجمیت فعالل نیز تاثیر منفی میگذارد. بنابراین درمحاسبات آماری بدون اینکه فرصت شغلی جدیدی در جامعه ایجاد گردد،نرخ بیکاری کاهش نشان میدهد .

این بند بیشتر در خصوص بانوان مصداق پیدا میکند.جراکه نقش آنها به دلیل نیافتن شغل از جهت فعال به جهت غیر فعال تغییر می یابد .

3-برخی از افراد درسن کار به خاطر یافتن شغل بهتر ومناسب ویا به جهت نیافتن شغل و گریز از سرزنش ونگاههای معنی دار دیگران تصمیم به ادامه تحصیل در مقاطع لیسانس وبالاتر می گیرند . با این رفتار افراد ورود خود به بازار کار را به تاخیر می اندازد. لذا به همین خاطر از جمیت فعال خارج ودر محاسبات نرخ بیکاری لحاظ نمیشوند.  بنابراین نرخ بیکاری کاهش می یابد .

علی ایحال به نظر می آید مرکز آمار ایران باید هرچه سریعتر نسبت به بومی سازی تعریف شاغل وبیکار در جامعه وافزایش ساعت کار شاغلین همانند سالهای 1345و1355به هشت ساعت وبیشتر اقدام نماید. در غیر این صورت در هیچ زمانی آمار دقیق وشفافی از شاخصهای نرخ بیکاری ونرخ شاغلین که جز آمارهای مهم وتصیم ساز می باشد ،دست نخواهیم یافت .

  « مدرک تحصیلی دانشگاهی همتراز با مدرک دیپلم»

در روزهای اخیر شاهد آن بودیم که یکی از دانشگاههای استان، اقدام به انتشار آگهی دعوت به همکاری به صورت قراردادی برای جذب تعداد 7 نفر در روزنامه های محلی و حتی مکاتبه با دستگاههای اجرایی نموده است . آنچه در این آگهی استخدام قابل تامل و جای بسی تاسف است ،‌جذب نیرو برای شغل نگهبانی و سرایداری با مدرک تحصیلی کاردانی و کارشناسی در سطح شهرستانهای اردبیل ،‌مغان و نمین می باشد.

در شرایط فعلی بازار کار کشور و به تبع آن در استان، بر همگان مسلم است که تعدادی از فارغ التحصیلان دانشگاهی عملا در مشاغل غیرتخصصی و غیرمرتبط به منظور کسب در آمد حلال به صورت خودخواسته مشغول کار و فعالیت هستند. این شرایط بوجود آمده در بازار کار نمی تواند دلیلی باشد که دانشگاه مزبور به عنوان نماد آموزشی، پژوهشی و تحقیقاتی ،نیروی متخصصی را که توسط خود این دانشگاه و یا سایر دانشگاهها پرورش یافته اند در شغلهای نگهبانی و سرایداری که امکان انجام آن توسط نیروهای با مدرک پایین تر نیز وجود دارد ،جذب ‌نماید. از طرفی بررسی آئین نامه و دستورالعملهای موجود در طرحهای طبقه بندی و ارزشیابی مشاغل مستخدمین دستگاههای اجرایی دولتی و بخش خصوصی ،‌حداقل مدرک موردنیاز برای احراز شغلهای مورد بحث دیپلم عنوان شده است که موضوع آگهی استخدامی از این باب نیز قابل کنکاش و بررسی می باشد.

علی ایحال اثرات زیان بار، اجتماعی و فرهنگی این مهم در صورت اجرایی شدن آن از چند بعد قابل ارزیابی می باشد:

1- باعث نوعی دلسردی در بین دانشجویان و دانش آموختگان و حتی بین خانوده های آنها خواهد شد چرا که شاهد هستند که خود دانشگاه پرورش دهنده آنها علیرغم آگاه بودن به فرایند های آموزشی طی شده اهمیتی به جایگاه علم و دانش نمی دهد.

2- این رفتار دانشگاه سبب خواهد شد که دیگر موسساتی که به صورت هیات امنایی اداره می شوند و همچنین بخش خصوصی ،‌گستاخانه درجذب نیروی انسانی موردنیاز خودشان، جایگاه مدارک دانشگاهی را رعایت ننمایند.

3- در حالی که انتظار می رود محیط دانشگاه پرورش دهنده نیروهای متخصص و کارآفرین برای تغییر و تحول جامعه باشد و برابر فرمایشات مقام معظم رهبری به سوی نخبه پروری حرکت کند. این عمل دانشگاه به نوعی با موارد فوق منافات دارد چرا که نیروهای خروجی از دانشگاهها تنها در پست های خدماتی پائین تر، قابلیت نخبه پروری را خواهند داشت نه در مشاغل تخصصی و حرفه ای موردتحصیل خود.

امید است دست اندرکاران امر، بویژه اعضا محترم هیات امنا دانشگاه مزبور به منظور ارج نهادن به شان و جایگاه دانشگاه به عنوان تامین کننده نیروهای انسانی برای رده های شغلی بالا،‌در مفاد آگهی استخدام خود برای ردیف های شغلی 2،3،4 تجدید نظر نمایند. به امید ایرانی آباد با همت نیروهای متخصص دانشگاهی.

                                                                                                                                اصغر مناف زاده

                                                                                                                     کارشناس بازار کار اداره کل

                                   تعاون،کارورفاه اجتماعی استان اردبیل