به سوی فردا

چیستی پدافند غیر عامل

در خصوص پدافند غیرعامل تاکنون مطالب،کتاب ها و مقالات متنوع و مختلفی منتشر شده و اشخاص حقیقی و حقوقی از ابعاد و زوایای متفاوتی به مفهوم و چیستی این موضوع یعنی پدافند غیرعامل پرداخته اند که همه‌ی آنها در جای خود ارزشمند و مفید است.بطور کلی دو مقوله پدافند غیرعامل و آینده پژوهی با دوراندیشی و شناخت تهدیدات درونی و بیرونی در اکثر حوزه های مختلف و با استفاده از ظرفیت موجود و حتی تولید دانش های جدید یک هدف خاص را که همانا بهروزی و سعادتمندی افراد جامعه است را دنبال میکنند. بعنوان مثال اگر با عینک ریز بین پدافند غیرعامل و آینده پژوهی بخواهیم به صنعت برق کشور و یا حتی منطقه محل سکونت خودمان در شرایط کنونی نگاه کنیم این سوال به ذهن متبادر میگردد که اگر صنعت برق کشور به دلایلی غیر جنگی و در زمان صلح دچار خرابکاری عمدی یا سهوی گردد به احتمال قوی برق رسانی به اماکن مسکونی،نظامی، تجاری و غیره برای چند ساعت و حتی چند روز مختل خواهد شد. آیا در چنین شرایط بحرانی برای پایدار نگهداشتن جریان برق در مدار ، تمهیدات و امکانات لازم از قبل پیش بینی و انجام شده است؟ اگر پاسخ به این سوال هرچند ساده ولی مهم و حیاتی مثبت باشد و از قبل برای این موضوع چاره اندیشی علمی و عملی صورت گرفته باشد که چطور رفتار کنیم تا در آینده در این خصوص کشور مورد تهدید قرار نگیرد می توان گفت اصول و قواعد پدافند غیر عامل رعایت شده و مقوله آینده پژوهی نیز همزمان مورد توجه متخصصان و مسئولین صنعت برق قرار گرفته است .با این اوصاف و مثال ساده فوق آیا عملا در راستای پدافند غیرعامل، دور اندیشی های لازم در حوزه های استراتژیک و حیاتی کشور اتفاق افتاده که در شرایط بحرانی، زندگی عادی مردم تهدید و مختل نگردد؟ پاسخ دادن به این سوال جرات خاصی را می طلبد ولی امیدواریم که دور اندیشی های لازم انجام شده باشد تا در بزنگاههای چالشی ناشی از تهدیدات بیرونی،دورنی و حتی بلایایی طبیعی حداقل ترین خسارات را کشور و مردم متحمل گردند.

هفته پدافند غیرعامل گرامی باد.

آینده را زودتر ببینیم 

"آینده را زودتر ببینیم"، جمله ای است که سردر همه نهاد های دولتی،  خصوصی و  صفحات همه ی کتاب های درسی و آموزشی تمام مقاطع تحصیلی باید نوشته شود طوریکه جلب توجه نماید. چرا که " آینده را زودتر ببینیم" معجونی است که اگر مورد توجه جدی و عملیاتی قرار گیرد تمام بخش های جامعه اعم از بخش اجتماعی و اقتصادی، متناسب با یافته های جدید علوم و فنون رشد خواهند کرد. " آینده را زودتر ببینیم" یعنی با نگاه و تفکر در آینده، حال را بسازیم. بعنوان مثال در 30 سال آینده وضعیت کلاس های درس چگونه خواهد بود؟ تفکر توسط افراد متخصص و ماهر در خصوص این سوال باعث ایجاد ایده ها و طرح های نو خواهد شد که اگر آنها تجاری و پیاده سازی گردد،  وضعیت کلاس های درس در 30 سال آینده را زودتر و در زمان حال خواهیم دید. حال اگر نمونه سوال عنوان شده را به حوزه های دیگر اعم از حمل و نقل، تولید تجهیزات پزشکی،دارو،لوازم الکترونیکی، واحد های تولیدی، واحد های مسکونی، فروشگاههای تهیه مواد غذایی، مراکز دانشگاهی، لوازم التحریر، فروش و بازاریابی، مسافرت ها، عینک ها، مبارزه با بیماری های خاص، مبارزه با حوادث طبیعی و ..... تعمیم دهیم و ایده های اولویت دار بدست آمده توسط صاحب نظران و متخصصان امر اجرایی گردد قطعا در کوتاه ترین زمان شاهد کشور متفاوت با کشور قبلی که در آن زندگی می کردیم خواهیم بود.  کشورهای همچون سنگاپور،مالزی،اندونزی، تایوان،چین،ژاپن و دیگر کشورهای پیشرفته توانسته اند با استفاده از این شیوه در کمترین زمان به پیشرفت های گسترده کنونی خود دست یابند. هرچند که پیاده سازی این سبک در کشور دیر شده است ولی ای  کاش عقلی باشد برای روزهای آتی چرا که بقول معرف ماهی را هروقت از آب بگیری تازه است. به امید روزهای متفاوت نسبت به گذشته

قرارداد 25ساله با چین 

این روزها درخصوص قرارداد 25ساله با چین اظهار نظرهای متفاوتی از سوی موافقین و مخالفین این قرارداد به گوش میرسد و آنگونه که استنباط میشود تا درازنای تاریخِ این کشور همچنان مطرح بوده و تداوم خواهد یافت.فارغ از اینکه این قرارداد خوب است یا بد( که تاریخ در خصوص آن قضاوت کرده و مسئولان و منعقد کنندگان آن را به بدنامی و یا خوشنامی ملقب خواهد نمود)   از زاویه دیگری میخواهیم به این موضوع مهم بپردازیم. یا به عبارت دیگر از زاویه دیگری نیز به این قرارداد میشود نگاه کرد که چقدر کشور بدون داشتن برنامه مدون و بصورت آزمایش و خطا اداره شده است. اگر سیاستمداران و متولیان امر کشوری همچون چین یک برنامه ریزی بلند مدت با استفاده از ظرفیت های موجود کشورشان، مبتنی برآینده پژوهی با رویکرد ارتقاء منافع ملی برای تبدیل شدن به یک ابرقدرت نوین درمنطقه و جهان اتخاذ میکردند دیگر امروز نیازی به بستن چنین قراردادی احساس نمی شد و این همه ابهام، حاشیه و دلنگرانی نیز برای کشور ایجاد نمی کرد. کشور چین با برنامه ریزی استراتژیک،بلند مدت و دقیق در تمامی حوزه ها اعم از سیاسی،نظامی،اقتصادی و حتی اجتماعی در حال حاضر به کشور قدرتمند نوین در شرق آسیا و جهان تبدیل شده است.طوریکه با اقتصاد قدرتمند کنونی خود با کشور آمریکا درخصوص اعمال تحریم ها مقابله مثل می کند. بستن قراردادها با کشورهای مختلف از جمله ایران جزء یکی از چشم اندازهای از پیش تعیین شده این کشور برای افزایش قدرت اقتصادی برای مقابله با دیگرکشورهای بزرگ اقتصادی منطقه شرق آسیا و جهان با هدف افزایش پایه پول ملی یعنی "یوان" در مقابل دلار آمریکا است. یکی از فاکتورهای مهم در قراردادهای دوجانبه چین با کشورهای طرف دوم، سرمایه گذاری با پول ملی خود یعنی "یوان" است.این کار باعث افزایش قدرت پول ملی چین خواهد شد. و از طرفی قراردادهای مورد بحث به نوعی ازحیث مالی،سیاسی و فناورانه کشورهای طرف دوم را به کشور چین، وابسته خواهند کرد. نهایتا بقول ضرب مثل ایرانی" هیچ گربه ای محض رضای خدا موش نمیگیره" راه کار اساسی برای پرهیز از تشدید وضعیت موجود، داشتن جهان بینی ، آگاهی و اشراف کامل به تاریخ و تجربیات پشت سر مانده،   درک و توان تحلیل اوضاع جهانی ، تدوین استراتژیِ همسو با منافع ملی، پویا و مناسب با آن، و داشتن تاکتیک های روزآمد متناسب با استراتژی نه فرار کردن از یک بهمنِ در حالِ ریزش و پناه بردن به سوی بهمنی دیگر است!!!!!!!

بر سردوراهی ها! 

بیست سال پیش  که دوچرخه سواری بهترین  تفریح آن روزگار جوانان و نوجوانان بود.روزی یکی از دوستان تعریف می کرد با برادرش  که سه سال از او کوچکتر بوده، سوار دوچرخه در راه بازگشت به خانه بودند. برادر کوچکتر ترک  دوچرخه سوار و دوستم دوچرخه را می رانده است. قبل از رسیدن بر سر دوراهی، برادر بزرگتر گفته از  داخل کوچه برویم تا زودتر به خانه برسیم، ولی برادر کوچکتر اصرار داشته از خیابان بروند. دوستم می گفت: همینطور که با برادر کوچکم بر سر این موضوع داشتیم جر و بحث میکردیم، به ناگاه  سر دوراهی رسیدیم. چون نتوانستیم تصمیم درست را بگیریم و فرمان یک آن به راست می رفت و یک آن به چب، به همراه دوچرخه در داخل جوب سقوط کردیم.از این داستان کوتاه نتیجه میگریم، سقوط به ته جوب پر از لجن و کثافت، نتیجه عدم تصمیم گیری درست و منطقی دوستم و برادر کوچکتر از خودش، قبل از رسیدن بر سر دوراهی بوده است. در شرایط کنونی کشور بنظر میرسد در اکثر حوزه های سیاسی،اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی با دوراهی های فراوانی روبرو هستیم که به دلیل گرایش های سیاسی، سوء مدیریت ها در سطوح مختلف و جناح بازی های و تسویه حساب های شخصی با پوشش سیاسی ، تاکنون تصمیمات درست و شفاف گرفته نشده و نتیجه این عدم تصمیم گیری، النهایه دودش به چشم مردم رفته و این رویه متاسفانه ادامه دار نیز می باشد. عدم برخورد کارشناسی با مسیرها و موضوعات که ماهیت دوراهی دارند، بی اعتمادی در سطح جامعه  را  بدنبال داشته و دارد.برخی موضوعاتی که در شرایط کنونی به دلیل قرار گرفتن بر سر دوراهی تاکنون منجر به نتیجه اثربخش نشده است میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:

-)به برجام برگردیم یا خیر؟

-)دلار 4200تومانی در سال آینده حذف گردد یا خیر؟

-)واکسن کرونا وارد کنیم یا  نکنیم؟

-)به لایحه پولشویی یا اف ای تی اف بپیوندیم یا نه؟

-) ورود زنان به ورزشگاه آزادی مجاز است  یا خیر؟

-)ایسنا گرام و تلگرام را فیلتر کنیم یا نکنیم؟

-)مذاکره کنیم یا نکنیم؟

-)کنکور را حذف کنیم یا نکنیم؟

-)مربی خارجی وارد کنیم یا از مربی داخلی استفاده کنیم؟

-)نماینده  خاطی مجلس را مجازات کنیم یا نکنیم؟

-)مجازات کسی که سیلی زاده یا فیلم را پخش کرده؟

-)یارانه را حذف کنیم یا نکنیم؟

-)بودجه 1400را رد کنیم یا نکنیم؟ و ...‌

آنچه در این بین مهم است تصمیم گیری درست و منطقی در خصوص مسائل کشور با خرد جمعی و عقلایی با لحاظ نمودن منافع ملی کشور و مردم  که در این صورت به هیچ عنوان با دوراهی ها مواجه و روبرو، نخواهیم شد. در غیر اینصورت دوراهی ها، مسیر رشد و توسعه کشور را مختل خواهند کرد‌. به عبارت دیگر با ایجاد دوراهی های مختلف و متنوع بر سر موضوعات سرنوشت ساز کشور ره بجای نخواهیم برد‌ و یک عمر بر سردوراهی ها خواهیم ماند و نخواهیم توانست تصمیمات درست و اثر بخشی را اتخاذ کنیم. چرا که لازمه پیشرفت و توسعه قرار نگرفتن بر سردوراهی هاست که پیش شرط آن آینده پژوهی و آینده نگری بر روی موضوعات مختلف کشور قبل از رسیدن بر سر دوراهی ها که در آن زمان یعنی قرار گرفتن برسر دوراهی ها، به اجبار تصمیمات نادرست و مقطعی خواهیم گرفت که تاثیری در توسعه و بالندگی کشور نداشته و نخواهد داشت.

آینده پژوهی 

در خصوص آینده پژوهی از زوایای مختلفی تعاریف و تمثیل هائی از سوی متخصصان این حوزه ارائه شده است‌. اگر بخواهیم بطور ساده و ملموس برای همه ی افراد جامعه آن را تعریف کنیم آینده پژوهی عبارت است از اینکه در ارتباط با یک موضوع خاص (هدف) در کجا و در چه مرحله‌ای قرار داریم و تأمل ( به معنائی مقایسه و مطابقت با برنامه ریزی انجام گرفته ، چک کردن و کنترل پیشرفت زمانی، فیزیکی، اقتصادی، و،،،) ودر نهایت این امر که بعد از چند سال در خصوص آن موضوع می خواهیم به کجا برسیم؟به عنوان مثال در بخش حمل ونقل درون شهری اگر بخواهیم از منظر علم آینده پژوهی به آن نگاه کنیم بعد از گذشت 30سال آیا بازهم حمل و نقل درون شهری ما به همین منوال خواهد بود؟ قطعا جواب منفی است چرا که در حال حاضر نیز به دلیل تحولات ایجاد شده در عرصه فناوری و تغییر سبک زندگی شهروندان، شاهد دگرگونی غیرقابل پیش‌بینی در این حوزه از جمله ورود تاکسی بیسیم،ماکسیم و اسنپ به عرصه حمل و نقل درون شهری هستیم و این تغییرات بتدریج از هر حیث متحول تر و متنوع تر نیز خواهد شد. دانش آینده پژوهی به دنبال پیش بینی و هدف مند کردن این گونه تحولات و تغییرات با استفاده از الگوهای علمی است تا اثرات آن در آینده جامعه مثبت و پایدار باشد. جان کلام اینکه توسعه در هر کشور در تمامی ابعاد اعم از اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی و حتی سیاسی زمانی پایدار خواهد بود که مفاد و جزئیات برنامه های آن برگرفته از علم آینده پژوهی و رعایت الگوهای تحلیلی آن باشد در غیر اینصورت اگر توسعه ای نیز در کشور اتفاق بیافتد پایدار و همه جانبه نخواهد بود. آینده پژوهی به دنبال ساختن آینده به صورت علمی و حساب شده با استفاده از ظرفیت ها ،قابلیت ها و استعداد های حال حاضر در ارتباط با یک موضوع خاص می باشد.

سی سوال پیش روی آینده

1-آیا زمانی از روزمره گی، خلاص خواهیم شد؟

2-آیا صداقت و درستی جایگاه خود را در جامعه همانند سابق، پیدا خواهد کرد؟

3- آیا درانتخاب مدیران خرد و کلان، ضوابط جای روابط را خواهد گرفت(شایسته سالاری)؟

4- آیا برجام به سرانجام خواهد رسید؟

5- آیا با رویکرد اولویت بندی مسائل و مشکلات،حرکت خواهیم کرد؟

6- آیا نظام آموزشی کشور روی عدالت را به خود خواهد دید؟

7- آیا کارکارشناسی به معنای واقعی کلمه در تمامی حوزه ها جای خود را پیدا خواهد کرد؟

8- آیا آرامش و بهداشت روانی، به جامعه باز خواهد گشت؟

9- آیا شفاف سازی مالی در مبارزه با فساد در نظام بانکی جای خود را به درستی پیدا خواهد کرد؟

10- آیا آمار که اساس برنامه ریزی است به درستی استخراج ، اطلاع رسانی و استفاده خواهد شد؟

11- آیا تولیدات کشاورزی با آمایش سرزمین منطبق خواهد شد؟

12- آیا خانواده ها به این نتیجه مهم خواهند رسید که کشور برای ساخته شده به افراد کارآفرین نیازمند می باشد؟

13- آیا شهروندان روزی به حقوق شهروندی خود واقف خواهند شد؟

14-آیا مردم توان سرمایه گذاری برای آینده خود را خواهند داشت؟

15- آیا در مدیریت کلان به مقوله آینده پژوهی توجه خواهد شد. به عنوان مثال در سی سال آینده وضعیت حمل ونقل به چه شکلی خواهد بود؟

16-آیا در دعواهای سیاسی جامعه منافع ملی کشور مورد توجه واقعی قرار خواهد گرفت؟

17- آیا یاد خواهیم گرفت که به جای حرف زدن، مرد عمل باشیم؟

18- آیا اصول احترام متقابل را یاد خواهیم گرفت؟

19- آیا سرمایه اجتماعی به اوج خود خواهد رسید؟

20- آیا عدم اعتماد بین مردم و دولت و یا به عبارت دیگر شکاف بین مردم و دولت البته نه نظام، ترمیم خواهد شد؟

21- آیا خواهیم پذیرفت که بدون اتکا به مردم، امکان مدیریت بحران غیر ممکن می باشد؟

22- آیا روزی قدردان مردم به صورت واقعی و نه شعاری، خواهیم بود؟

23- آیا به تعهدات فی ما بین در تمام زمینه ها پایبند خواهیم بود؟

24- آیا یاد خواهیم گرفت که با نرده بان توانائی های خودمان به بالا حرکت کنیم نه از دیگران به جای نرده بان ترقی استفاده کنیم؟

25- آیا هرچه برای خود می خواهیم برای دیگران نیز چنین تصوری خواهیم داشت؟

26- آیا رانت اطلاعاتی و اقتصادی در عرصه فعالیت های اقتصادی برچیده خواهد شد؟

27- آیا ظرفیت تحمل دیگران را با کنترل خشم خود، خواهیم آموخت؟

28- آیا بی تفاوتی موجود در جامعه نسبت به همنوع، از بین خواهد رفت؟

29- آیا سبک زندگی درست و مناسب با شرایط خودمان بدون فخرفروشی و چشم چشمی را یاد خواهیم گرفت؟

30- آیا به این نکته خواهیم رسید که رشد و توسعه اقتصادی در کشور براساس مزیت های قابل سرمایه گذاری منطقه ای امکان پذیر خواهد بود؟