به سوی فردا

نگاه کارشناسی به طرح حمایت از 6 میلیون نیازمند کشور

طرح حمایت از 6 میلیون نفر از نیازمندان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی با امضا اکثریت نمایندگان مجلس شورای اسلامی با دو فوریت به هیئت رئیس مجلس ارائه شده است. در صورت تصویب این طرح در صحن مجلس و شورای نگهبان ، سقف دریافتی سرپرستان خانوارهای نیازمند تحت پوشش دو نهاد مزبور، ماهانه به 591 هزار تومان افزایش خواهد یافت. با توجه به اینکه طرح مورد اشاره در دستور کار مجلس شورای اسلامی می باشد. لذا نکات کارشناسی زیر جهت افزایش اثربخشی طرح ارائه می شود. باشد که مورد توجه طراحان و بررسی کنندگان آن قرار گیرد:

1-با توجه به عنوان طرح، دامنه شمول آن برای 6 میلیون نفر دیده شده است حال این سوال پیش می آید که آیا واقعا افراد نیازمند درکشور به همین میزان
می باشد ؟ در پاسخ باید گفت که این طور نیست، چرا که تاکنون تعریف واحد و مشخصی از خط فقر که معمولا نشان دهنده تعداد فقرا درکشور می باشد وجود ندارد . بنابراین چنانکه طرح مزبور بخواهد کلیه نیازمندان واقعی را تحت پوشش خود قرار بدهد باید ابتدا خط فقر تعریف و مشخص گردد . چرا که در حال حاضر با تو جه به شرایط بد اقتصادی در کشور اگر خط فقر تعیین گردد شاهد افزایش تعداد افراد نیازمند به بیش از 6 میلیون نفر خواهیم بود.

2-برای تامین منابع مالی طرح روی منابع مازاد مالیاتی کشور، صرفه جویی در هزینه های غیرجاری دستگاههای اجرایی،اعمال تعرفه 2 درصد بر واردات تجهیزات و ماشین های لوکس و منابع ماده 7 هدفمندی یارانه تاکید شده است. با نگاه کارشناسی به عملکرد منابع عنوان شده در سنوات گذشته، امکان تامین منابع مالی طرح بعید به نظر می آید. چرا که ما هنوز در کشورشاهد فرار مالیاتی گسترده می باشیم که امکان رسیدن به عملکرد صدرصدی را محدود کرده است، دستگاههای اجرایی در تامین منابع مالی و پرداخت بدهی های خود با چالش های جدی مواجه بوده و به دنبال منابع مالی هستند. از طرفی دیواری کوتاه تر از دیوار ماده 7 هدفمندی یارانه در کشور وجود ندارد که به ابزاری برای تامین مالی تمامی طرحها و لوایح مجلس و دولت تبدیل شده است. مگر چقدر منابع مالی در این ردیف قانونی وجود دارد که می تواند همه ی اینها را تامین کند. از سوی دولت خود در این وادی کمبود منابع مالی که توان پرداخت حقوق کارکنان و یارانه مردم را ندارد و هماننده مرغ سرکنده خود را به این طرف و آن طرف می زند ،چطور خواهد توانست بار مالی این طرح را جبران و تامین نماید.

3- برای اینکه هر طرح یا لایحه ای از ضریب اطمینان بالا واز خطای کمتری در اجرا برخوردار باشد، مستلزم داشتن پشتوانه علمی و کارشناسی شده دقیق می باشد. هر چند که طراحان طرح از داشتن مطالعات 7 ماه از این طرح خبر می دهند! ولی بهتر است طرح مزبور توسط اساتید حوزه رفاه اجتماعی و اقتصادی مراکز دانشگاهی کشور مورد نقد و بررسی قرار گیرد در غیر اینصورت مشکلات اجرایی طرح مرتفع نخواهد شد و سرنوشت آن به سرنوشت قانون هدفمندی یارانه ها تبدیل خواهد شد.

4-اگر اصرار و قرار بر اجرای طرح باشد بهتر است به جای پرداخت صرف یارانه نقدی به نیازمندان که پیامدهای تورمی نیز خواهد داشت ، بسته های حمایتی متنوع اعم از یارانه نقدی ، غیرنقدی، آموزشی، مهارتی، بیمه ای و تامین مسکن در طرح پیش بینی گردد.

علی ایحال امیدواریم با کار کارشناسی دقیق و کامل و نقد آن توسط صاحب نظرات دانشگاهی ، شاهد طراحی و تدوین طرحی جامع و مانع در حمایت از نیازمندان و فقرا در کشور باشیم.

فقر در ایران سال‌به‌سال افراد بیشتری را به زیر خط خود می‌کشاند. از سال84به‌بعد تعداد فقیران در کشور افزایش قابل‌توجهی یافت. سوءمدیریت وبی‌تدبیری دولت‌ها موجب شده تا قدرت خرید مردم کاهش یابد. پیش‌ترگزارش‌هایی، از زیرخط‌‌فقربودن یک‌سوم جمعیت ایران حکایت داشت، اما هم‌اینک قائم‌مقام وزیر تعاون، رفاه و امور اجتماعی، تنها از شناسایی 12 میلیوننیازمند در کشور خبر می‌دهد.

 این درحالی است که راغفر، طراح نقشه فقر ایران، طی جدیدترین اظهارات خود در گفت‌وگو با «شرق» اعلام می‌کند که40درصد جمعیت ایران زیر خط فقر هستند و متأسفانه روز‌به‌روز آمار فقیران در کشور افزایش پیدا می‌کند. با احتساب جمعیت 77 میلیون‌نفری ایران درپایان سال 93، می‌توان به این جمع‌بندی رسید که بیش از 30 میلیون‌نفر ازمردم ایران امروز به زیر خط فقر رفته‌اند و دولت برنامه مشخصی برای توقف وکاهش این تعداد فقیر در کشور ندارد.

اگرچه سیدابوالحسن فیروزآبادی،قائم‌مقام وزیر رفاه، اعلام کرده که هیچ نقشه‌ای از فقر در کشور وجودندارد. حسین راغفر می‌گوید: اتفاقا نقشه فقر وجود دارد، اما هیچ برنامه خاصی از سوی دولت برای ریشه‌کن کردن فقر وجود ندارد. به گفته او، تا قبل ازسال 84 آمار فقیران در ایران زیر 30 درصد بود، اما از سال 84 به این طرف،این آمار رو به افزایش رفته است تا جایی که هم‌اینک باید گفت تعداد فقیران در جمعیت ایران به بیش از 40 درصد رسیده است و درصورتی که دولت برنامه‌ای برای این مسئله نداشته باشد، این آمار بیشتر از این خواهد شد.

این اقتصاددان معتقد است که روند شاخص‌ها نشانی از بهبود وضعیت اقتصاد ایران ندارد و بر عوامل متعدد در شکل‌گیری فقر در ایران تأثیر می‌گذارند. وی سهم کلان‌شهر تهران را نسبت به سایر استان‌ها از حیث میزان فقیران در درون خودحدود 30 درصد اعلام می‌کند و سیستان‌وبلوچستان را هم دارای جمعیت فقیرزیادی می‌داند. راغفر در واکنش به شناسایی 12 میلیون نیازمند در کشور گفت: این 12 میلیون‌نفری که شناسایی شده‌اند، تنها افراد تحت پوشش دو نهاد کمیته امداد و سازمان بهزیستی هستند که در این دو نهاد پرونده دارند و وضعیت معیشت آنها مشخص است.

بنابر گفته این اقتصاددان، باید برای شناسایی مابقی خانوارهای فقیر براساس داده هزینه بر درآمد عمل شود و برای شناسایی تک‌تک خانوارها در مناطق و استان‌های مختلف از طریق پرسش‌نامه وارد عمل شد وبا نمونه‌گیری از استان‌ها، محاسبات را تکمیل کرد تا بتوان ارزیابیدقیق‌تری از میزان فقیران در کشور داشت. البته وی به این نیز اشاره کرد که خط فقر از یک استان به استان دیگر متفاوت است و اگر سبد مصرف معینی را برایهمه خانوارها تعریف کنیم، با توجه به این سبد و تفاوت‌های موجود در آن،خط‌فقرها متفاوت می‌شود ضمن اینکه از یک خانوار به خانوار دیگر نیز خط فقرمتفاوتی می‌توان لحاظ کرد. به گفته وی، درواقع خط فقر تنها برای گروه خاصی نیست، بلکه خانوارهای پنج نفره، چهارنفره و حتی دونفره نیز خط فقر متفاوتی دارند به‌همین‌دلیل باید پرداختی‌ها متناسب باشد.

وی درباره تخصیص یارانه 45 هزارتومانی برای خانوارهای ایرانی نیز اظهار کرد: متأسفانه این مبلغ پرداختی در حالی 45 هزارتومان در نظر گرفته شد که شدت فقر برای خانوارها اندازه‌‌گیری نشد؛ در حقیقت باید تفاوت خانوارها از حیث جبران افزایش قیمت حامل‌های انرژی در نظر گرفته می‌شد.

وی معتقد است، درشرایط فعلی و در پی کاهش قدرت خرید مردم در اثر افزایش قیمت حامل‌های انرژی، این میزان یارانه نقدی، منطق اصلی خود را از دست داده است و بایداین یارانه به افرادی که مستحق دریافت آن هستند، داده شود و آنها در اولویت پرداخت باشند و افراد غنی از دریافت چنین پرداختی حذف شوند. طراح نقشه فقرایران همچنین ضمن بیان این مطلب که خط فقر از یک استان به استان دیگر فاحشمی‌شود، خط فقر در کلان‌شهر تهران را دو میلیون و 700 هزار تومان اعلامکرد و گفت: خط فقر آنچنان رو به افزایش است که برای یک خانوار پنج‌نفره درتهران خط فقر دو میلیون و 700 هزار تومان است.

منبع:سایت الف